2- HỌ KHÚC DẤY NGHIỆP: KHÚC THỪA DỤ(906-907)
Trước khi nhà Đường mất
Uy vua đã không còn
Loạn lạc nổi khắp nơi
Kẻ tha hồ cướp bóc
Người xưng đế, xưng vương;
Đất Giao châu, bấy giờ
Có một người hào phú
Tên là Khúc Thừa Dụ
Quê ông ở Hồng Châu(1)
Tính tình ông khoan hòa
Được nhiều người kính phục;
Năm: chín trăm lẻ sáu
Đời vua Đường Chiêu Tuyên
Bên Giao châu cũng loạn
Chúng tôn Khúc Thừa Dụ(2)
Lên làm Tiết độ sứ
Để cai trị Giao châu
Chiêu Tuyên chẳng đặng đừng
Bấm bụng mà thuận theo.
Năm: chín trăm lẻ bảy
Nhà Đường mất ngôi vua;
Nhà Hậu Lương nắm quyền
Lưu Ẩn được phong vương(3)
Kiêm chức Tiết độ sứ
Quảng châu và Tĩnh Hải
Phải chăng họ có ý
Mưu chiếm lại Giao châu?
Bấy giờ Khúc Thừa Dụ
Làm quan Tiết độ sứ
Coi giữ đất Giao châu
Tuy chửa(4) được năm tròn
Nhưng tuổi già, sức yếu
Theo quy luật tự nhiên
Ông về cùng tiên tổ
Trao quyền lại cho con
Người này là Khúc Hạo!
Chú thích:
(1) hồng Châu: thuộc tỉnh Hải Dương ngày nay
(2) chúng tôn Khúc Thừa Dụ: ở đây ý nói dân Giao châu nổi dậy, tôn
Khúc Thừa Dụ lên làm quan cai trị họ
(3) Lưu Ẩn: được nhà Hậu Lương phong làm Nam Bình vương kiêm thêm
Tiết độ sứ Quảng châu và Tĩnh Hải(Giao châu), nhằm sau này có thể chiếm lại đất
Giao châu
(4) Chửa: lối nói của người miền bắc xưa, có nghĩa là chưa
3- KHÚC HẠO(907-917):
Khúc Hạo nối nghiệp cha
Làm quan Tiết độ sứ
Thu vén lại trong ngoài
Nào là lộ, là phủ
Nào là châu, là xã(1)
Đặt quan lại trông coi
Sắp xếp việc sưu dịch(2)
Sửa sang việc thuế má
Thật quá là tinh tươm!
Một việc còn lớn hơn
Lòng ông luôn canh cánh
Muốn biết rõ thực hư
Ông sai con đi sứ
Kết hiếu với Quảng châu
Dò xét lòng Lưu Ẩn;
Tiết độ sứ Lưu Ẩn
Đóng phủ ở Phiên Ngung
Trải qua bốn năm trường
Rồi giã từ cõi thế.
Lưu Cung, em Lưu Ẩn
Lên làm Tiết độ sứ
Thời gian ngắn trôi qua
Nhân có chuyện bất bình
Không thích nhà Hậu Lương
Lưu Cung liền xưng đế
Quốc hiệu là Đại Việt
Năm: chín trăm mười bảy
Nước Đại việt đổi tên
Gọi là nước Nam Hán.
Chú thích:
(1) Lộ; phủ; châu; xã: các đơn vị hành chính thời bấy giờ
(2) Sưu dịch: một dạng lao động công ích
(3) Lưu Cung: còn có tên khác là Lưu Nham
4- KHÚC THỪA MỸ(917-923):
Năm: chín trăm mười bảy
Ông Khúc Hạo qua đời
Truyền nghiệp cho con trai
Tên là Khúc Thừa Mỹ
Thừa Mỹ kế nghiệp cha
Lên làm Tiết độ sứ
Ông theo nhà Hậu Lương
Không chịu theo Nam Hán.
Năm chín trăm hăm ba(1)
Nhà vua nước Nam Hán
Ra lệnh đánh Giao châu
Võ tướng Lý Khắc Chính
Thắng trận lập công đầu
Bắt được Khúc Thừa Mỹ
Tin về tới kinh đô
Vua Nam Hán vui mừng
Liền gọi ngay Lý Tiến
Phong cho làm thứ sử
Rồi cử tới phương nam
Cùng với Lý Khắc Chính
Trấn giữ đất Giao châu!
Chú thích:
(1) Năm chín trăm hăm ba: năm 923
5- DƯƠNG DIÊN NGHỆ VÀ KIỂU CÔNG TIỆN(931-938):
Năm chín trăm băm mốt(1)
Một tướng của Khúc Hạo
Tên là Dương Diên Nghệ
Vẫn âm thầm mộ quân
Nay nổi lên chống đối
Đánh đuổi quan quân Tàu
Dương Diên Nghệ thành công
Tự xưng Tiết độ sứ
Nắm giữ đất Giao châu.
Qua được sáu năm trường
Dương Diên Nghệ bị giết
Bởi nha tướng của ông
Hắn là Kiểu Công Tiện
Vì muốn cướp binh quyền
Đã ra tay phản chủ!
Chú thích:
(1) Năm chín trăm băm mốt: năm 931
